İçindekiler
Transformatör Nedir?
Trafolar, yaygın kullanımı elektrik enerjisinin niceliksel büyüklüklerini dönüştürmek amacını üstlenen sabit makinelerdir. Sabit elektrik makinesi olarak adlandırılan trafolar gerilim seviyesini frekansı sabit tutarak manyetik alan oluşturarak gerilim seviyesini dönüştürmek için kullanılan devre elemanlarına transformatör yani kısa adıyla trafo denmektedir.
Daha açıklayıcı şekilde şöyle ifade edebiliriz;
Üretil elektrik enerjisinin iletiminin gerçekleşmesi ve iletilen elektrik enerjisinin de dağıtımı ve son olarak dağıtılan elektriğin kullanımını farklı gerilim büyüklükleri şeklinde ifade etmek durumunda kaldığımız için transformatör bu konunun kapması içerisine giriyor. Yani trafolar, gerilim seviyelerini yükseltmek veya düşürmek amaçlı ihtiyaçlarımıza göre kullandığımız sabit makinelerdir.
Transformatör Yapısı
Trafolar, primer sargı ve sekonder sargı yapısıyla iki bobin ve nüveden oluşmaktadır. Sargı sarımları, ince silisli saç levhalara yapılmaktadır. Buna demir çekirdekli transformatör denir. Plastik tüp üzerine yani demirsiz bir sarım gerçekleşmişse buna da hava çekirdekli transformatör olarak adlandırılmaktadır.
Trafo Çalışma Prensibi
Trasformatörler silisli saçlardan oluşmakta ve kapalı bir yapı içerisinde manyetik gövde yapısına sahiptir. Trafolarda primer ve sekonder olmak üzere iki sargı yapısı mevcuttur. Primer sargı ve sekonder sargı birbirinden bağımsız yapılardır. Trasformatörler elektrik enerjisi üretimi ya da tüketimi gerçekleştirmezler. Verimlilik olanları yüksek olması sebebiyle tranformatörlere elektrik enerjisi tüketimi mevcut değildir diyoruz. Elbet her sistemde bazı kayıplar gerçekleşebilmektedir. Buradaki kayıpları önemsizdir.
Trafo Çeşitleri Nelerdir?
Kullandığımız alanlara göre transformatör çeşitlerinde farklılıklar görülmektedir. Birçok farklı türde transformatör yani trasformatör çeşidi mevcuttur. Bunlar şu şekildedir;
Kuru Tip Trasformatörler
Kuru tip transformatörler yalıtımı hava ile gerçekleştirilmektedir. Hava iyi bir yalıtım sağlar. Bazı durumlarda direnç oluşturur. Bu sebeple elektrik akımına sebebiyet verebilmektedir. Sargılar arası mesafelerden kaynaklı maliyet açısından yağlı transformatörlere göre daha fazla olması sebebiyle daha az tercih edilmektedir.
Yağlı Tip Trasformatörler
Yağlı tip trasformatörlerin, atmosfere kapalı bir yapıdadır. Sargılar yapın içerisinde yer almaktadır. Yağ iyi bir iletkendir. Ark ihtimalini en aza düşürmektedir. Bu tip trasformatörlerin genellikle yanma riski teşkil etmektedir. Bu sebeple bakımlarının düzenli gerçekleştirilmesi önem arz eder. Patlamaların çoğu bakımsız trasformatörlerin gerçekleşir.
Akım Trasformatörleri
İletkenden geçen akımı ölçmek için kullanırız. Dönüştürme oranına göre gerçek akım değerini görebiliriz. Akım trasformatörlerin birçok koruma ve ölçüm ekipmanlarında kullanılırız.
İzolasyon Trasformatörleri
Adından da anlaşılacağı gibi sistemleri birbirinden izole etmek amaçlı kullanılmaktadır. Herhangi bir dönüşüm oranı mevcut değildir. Sistemleri birbirinden izole etmek amaçlıdır. Bu durumda sistemin bir tarafında oluşan arıza diğer tarafa etki etmemiş olur. Güvenli çalışma ortamı sağlanır.
Oto Trasformatörleri
Tek sargılı yapısıyla en çok kullanılan bir trasformatör tipidir. Hem primer hem de sekonder sargıları aynı sargı yapısı içerisinde bulunmaktadır.
İhtiyaca Yönelik Gerilim Trasformatörleri
Elektrik enerjini karşılamak amaçlı iç ihtiyaç gerilim trasformatörleri dağıtım merkezleri içerisinde yer almaktadır. Bu sebeple genellikle elektrik dağıtım noktalarında kullanılan transformatör tipidir.
