Yıldız Üçgen Bağlantı Şeması – Motora Yol Verme

Yıldız üçgen yol verme yöntemi asenkron motorlarda yaygın olarak kullanılan bir yol verme yöntemidir. Asenkron motorlar(ASM) fabrikalarda yoğun kullanılan motor çeşitlerindendir. Bir diğer adı da sincap kafesli motor olarak da bilinmektedir. Yazı içeriğinde yıldız üçgen bağlantı ve güç, kumanda devrelerini ilerleyen bölümlerde göreceğiz.

Elektrik motorlarına yol verme yöntemlerine bakacak olursak şu şekildedir;

Yukarıda yer alan yöntemler ile asenkron motorlara yol verebiliriz. Her birinin kendine özel kullanımı söz konusudur. Aynı zamanda avantaj ve dezavantajlara sahiptir.

Biz bu yazımızda yıldız üçgen yol verme yöntemini aktaracağız. Daha önce girişte yıldız üçgen yol vermenin yaygın olarak kullanımından bahsetmiştik. Bunun sebebi ekonomik olmasından dolayı tercih edilmesidir. Fakat günümüzde sürücülerin maliyetleri ulaşılabilir olmasından ötürü asenkron motorlara yol verme yöntemi olarak sürücülerde yoğunlukla kullanılmaya başlanmıştır.

Yıldız Üçgen Yol Verme Nedir?

Yıldız üçgen yol verme yönteminin amacı: Asenkron motorun ilk kalkış anında oluşan demeraj akımını sınırlamak için kullanılmaktadır. Çünkü ilk kalkış anında motor nominal akım değerinin 6 – 8 katı kadar akım çekmektedir. Bu aşırı akım kullanılan şalt malzemelerinin de yüksek akım kapasitesine sahip ürünleri tercih etmemizi gerektirmektedir. Aksi takdir de çeşitli sorunlarla karşılaşılabilir. Kullanılan şalt malzemeler ise şöyledir; sigorta, termik manyetik şalter, kontaktör vb. şalt malzemelerdir.

Ayrıca yıldız üçgen yol verme yöntemi kullanılmazsa yüksek akım değerlerinde malzeme seçimi yapmak gerekecektir. Ayrıca bu ek bir maliyet oluşturmaktadır.

Aşağıdaki tabloda yıldız üçgen yol verme yönteminde motor sargı gerilimi, sargı akımı, hat akımı, güç ve tork ifadeleri görülmektedir. Görüldüğü gibi yıldız bağlantı ile üçgen bağlantı da bu ifadelerin değerleri yer almaktadır. Ayrıca aşağıda daha geniş bir şekilde yıldız bağlantı ve üçgen bağlantıya değineceğiz.

Tabloda da gördüğünüz gibi yıldız bağlantı üçgen bağlantıya göre daha az akım çekmektedir. Eğer direkt üçgen bağlantı ile çalıştırırsak motor yüksek akım çekeceğinden sargı izolasyonları zarar görebilir. Bu sebeple yıldız üçgen yol verme yöntemiyle motor kalkış akımını sınırlandırarak olası sorunları ortadan kaldırmak amacıyla yıldız üçgen yol veririz.

Asenkron Motor Yıldız Bağlantı

Aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi; yıldız bağlantı da motor sargı uçlarında 220V gerilim görülmektedir. Ayrıca motor sargı uçlarındaki gerilim faz gerilimi (Uf=Ur) olarak adlandırılmaktadır. Fazlar arası gerilim (Uh=Urs) ise 380V’tur. Fazlar arası gerilime ise hat gerilimi denmektedir. Şöyle bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

• Hat gerilimi, faz geriliminin kök 3 katıdır.
• Hat akımı faz akımına eşittir.

Asenkron Motor Üçgen Bağlantı

Aşağıdaki şekilde de görüldüğü gibi; üçgen bağlantı da motor sargı uçlarında 380V gerilim görülmektedir. Ayrıca motor sargısı üzerinden akan akım faz akımıdır. Hat akımı, faz akımının kök 3 katıdır. Hat gerilimi ve faz gerilimi birbirine eşittir. Şöyle bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

• Hat akımı, faz geriliminin kök 3 katıdır.
• Hat gerilimi faz gerilimine eşittir.

Yıldız Üçgen Yol Verme Geçiş Zamanını Nasıl Ayarlarız

Yıldız üçgen geçiş süresini nasıl tayin edebiliriz: Öncelikle motoru üçgen bağlantıda yüksüz olarak çalıştırırız. Sonrasında ilk kalkış anında aşırı akım çektiği görülecektir. Bu şekilde kalkışından nominal akım değerine ulaşana kadar geçen süreyi yıldızdan üçgene geçiş süresi olarak kullanabiliriz. Ayrıca bu sürenin 8 ile 10 saniyeyi de geçmemesi istendiğini de bilmemiz gerekir.

Yıldız Üçgen Bağlantı Şeması Güç ve Kumanda Devresi

Yıldız üçgen bağlantı şeması devresini oluşturabilmek için aşağıdaki görselden faydalanabilirsiniz. Ayrıca kullanılan şalt malzemeler ve devrenin çalışma prensibiyle ilgili detayları da aşağıda bulabilirsiniz.

Güç ve Kumanda Devresinin Çalışma Prensibi

Devre oluşturulurken kullanılan devre elemanları şöyledir;

• Kontaktör – 3 Adet
• Termik Röle – 1 Adet
• Sigorta – 1 Adet
• Zaman Rölesi – 1 Adet
• Start Butonu – 1 Adet
• Stop Butonu – 1 Adet
• Acil Stop Butonu – 1 Adet

Yıldız üçgen yol verme şeması, güç ve kumanda devresine ait çalışma prensibi aşağıdaki gibidir;

• S6 Start butonuna basıldıktan sonra K3, K5 kontaktörleri ve ZR3 zaman rölesi enerjilenecektir.
• Yıldız bağlantı çalışması ayarlanan süre sonunda (10 saniye sonra) K4 kontaktörü çekerek üçgen bağlantı olarak devreye girecektir.
• Sistem üçgen bağlantıya geçiş sağladıktan sonra enerji sürekliliği, koruyucu ekipmanlarda hata olmaması veya stop butonuna basılıncaya kadar devam edecektir.

Sık Sorulan Sorular